Gàu ướt: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Gàu là một trong những tình trạng da đầu phổ biến nhất, khiến nhiều người cảm thấy khó chịu, mất tự tin. Trong đó, gàu ướt – còn gọi là gàu do da đầu nhờn – là một dạng gàu đặc biệt thường đi kèm với dầu thừa, ngứa ngáy, vảy bết dính và đôi khi là mẩn đỏ trên da đầu. Nếu bạn đang gặp phải hiện tượng này, đừng lo lắng, tình trạng này có thể được kiểm soát với các biện pháp chăm sóc và điều trị phù hợp.

Gàu ướt là gì?

Gàu ướt (Moist dandruff) là tình trạng bong tróc da đầu xảy ra khi da đầu tiết quá nhiều bã nhờn (dầu). Sự dư thừa dầu tạo điều kiện thuận lợi cho nấm Malassezia – một loại nấm males thường trú trên da – phát triển mạnh mẽ và gây ra kích ứng. Kết quả là da đầu bị viêm, xuất hiện vảy da màu vàng dính và gây ngứa ngáy.

Gàu ướt có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai nhưng phổ biến nhất ở thanh thiếu niên và người lớn, đặc biệt là những người có da đầu dầu. Theo thống kê, khoảng 10% người trưởng thành trên thế giới từng gặp phải tình trạng này.

Dấu hiệu nhận biết gàu ướt

Các triệu chứng của gàu ướt có thể khác nhau tùy theo cơ địa và mức độ nghiêm trọng. Chúng thường xuất hiện và biến mất theo chu kỳ hoặc bùng phát khi gặp các yếu tố kích thích như căng thẳng, thời tiết lạnh khô hoặc thay đổi nội tiết tố.

Những biểu hiện phổ biến nhất của gàu ướt gồm:

• Vảy da nhờn: Các mảng da bong tróc màu vàng nhạt hoặc trắng ngà, bám dính vào chân tóc do dầu thừa.
• Da đầu bóng nhờn: Da đầu thường có cảm giác dính, bóng và nặng.
• Ngứa: Cảm giác ngứa thường tăng lên khi đổ mồ hôi hoặc trong điều kiện khô hanh, lạnh giá.
• Mẩn đỏ hoặc sạm màu: Vùng da đầu có thể bị viêm nhẹ, đỏ đối với người có làn da sáng, hoặc sậm màu hơn đối với da tối màu.

Trong một số trường hợp nghiêm trọng, gàu ướt không chỉ ảnh hưởng đến da đầu mà còn lan ra những vùng da khác có tuyến bã nhờn hoạt động mạnh như lông mày, mí mắt, sau tai, vùng giữa ngực và nếp gấp bẹn.

Nguyên nhân gây ra gàu ướt

Nguyên nhân chính của gàu ướt là sự kết hợp giữa dầu thừa trên da đầu và nấm Malassezia phát triển quá mức. Ngoài ra, tình trạng viêm da tiết bã – một rối loạn viêm da mạn tính – cũng đóng vai trò quan trọng.

Malassezia

Malassezia là loại nấm thường trú vô hại trên da người. Tuy nhiên, khi da đầu tiết quá nhiều dầu, môi trường trở nên lý tưởng để nấm sinh sôi. Sự phát triển quá mức này có thể gây viêm, dẫn đến bong tróc và hình thành vảy nhờn.

Viêm da tiết bã

Đây là một tình trạng da mãn tính đặc trưng bởi các mảng da đỏ, dầu và có vảy vàng. Viêm da tiết bã là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra gàu ướt và có thể ảnh hưởng không chỉ đến da đầu mà còn nhiều vùng khác như mặt và ngực.

Yếu tố kích hoạt khác

Một số yếu tố có thể làm trầm trọng hơn tình trạng gàu ướt hoặc khởi phát đợt bùng phát mới, bao gồm:

• Thay đổi nội tiết tố (dậy thì, thai kỳ, mãn kinh)
• Thời tiết lạnh, khô
• Căng thẳng kéo dài
• Uống nhiều rượu
• Dùng sản phẩm chăm sóc tóc chứa hóa chất mạnh

Ai dễ bị gàu ướt?

Một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng mắc gàu ướt, bao gồm:

• Tuổi: Thanh thiếu niên và người lớn trên 50 tuổi thường dễ bị do sự thay đổi nội tiết và da yếu hơn.
• Giới tính: Nam giới có xu hướng mắc nhiều hơn, có thể do testosterone làm tăng tiết dầu trên da đầu.
• Di truyền: Nếu trong gia đình có người bị da dầu hoặc viêm da tiết bã, nguy cơ bị gàu ướt sẽ cao hơn.
• Tình trạng sức khỏe: Những người mắc các bệnh như Parkinson, HIV/AIDS, mụn trứng cá, béo phì, hoặc từng bị chấn thương sọ não cũng dễ bị ảnh hưởng do hoạt động của tuyến bã nhờn bị rối loạn.

Cách chẩn đoán gàu ướt

Việc chẩn đoán thường được thực hiện đơn giản thông qua kiểm tra da đầu và hỏi về các triệu chứng liên quan. Bác sĩ có thể quan sát trực tiếp các dấu hiệu như:

• Vảy da bám dính
• Đỏ hoặc sạm da đầu
• Da đầu bóng nhờn

Đôi khi, nếu nghi ngờ nhiễm nấm nghiêm trọng, bác sĩ có thể lấy mẫu da để xét nghiệm xác định sự có mặt của Malassezia hoặc các loại nấm khác.

Phương pháp điều trị gàu ướt

Mặc dù gàu ướt có thể kéo dài, nhưng tình trạng này thường được kiểm soát tốt bằng các phương pháp điều trị phù hợp. Tùy vào mức độ nặng nhẹ, người bệnh có thể bắt đầu từ việc thay đổi thói quen chăm sóc cá nhân đến dùng thuốc theo toa.

Điều chỉnh lối sống và chăm sóc tóc

• Gội đầu thường xuyên: Đối với người có tóc thẳng và da đầu nhờn, bạn có thể gội đầu 2 ngày/1 lần ngày bằng dầu gội dịu nhẹ giúp làm sạch dầu thừa hiệu quả. Nếu tóc dày hoặc xoăn, bạn có thể giãn tần suất gội tùy theo tình trạng thực tế.
• Tránh sản phẩm chứa cồn hoặc hóa chất mạnh: Những chất này có thể gây kích ứng và làm tình trạng da đầu tồi tệ hơn.
• Không gãi hoặc chà xát da đầu quá mạnh: Việc này có thể khiến da bị tổn thương và tạo điều kiện cho nấm phát triển.

Sử dụng sản phẩm không kê đơn (OTC)

• Dầu gội chứa kẽm pyrithione, ketoconazole, selenium sulfide hoặc axit salicylic: Những hoạt chất này giúp kháng nấm, làm sạch bã nhờn và giảm bong tróc.
• Dầu gội chứa than đá (coal tar): Giúp làm chậm quá trình tái tạo tế bào da, nhưng có thể gây nhạy cảm với ánh sáng, cần cẩn trọng khi sử dụng.
• Dầu cây trà (tea tree oil): Có đặc tính kháng nấm tự nhiên. Tuy nhiên, nên sử dụng sản phẩm chứa tỷ lệ thấp (khoảng 5%) vì dầu nguyên chất dễ gây kích ứng.

Điều trị theo toa

Khi các phương pháp trên không hiệu quả, bác sĩ có thể kê đơn thuốc mạnh hơn:

• Dầu gội chống nấm kê toa: Như Ketoconazole (Ketodan) hoặc Ciclopirox (Loprox).
• Thuốc bôi chứa corticosteroid: Giúp giảm nhanh tình trạng ngứa và viêm da đầu, nhưng cần dùng đúng liều và thời gian để tránh tác dụng phụ.
• Roflumilast (Zoryve): Một loại bọt bôi tại chỗ giúp giảm đỏ, bong tróc và ngứa.
• Thuốc chống nấm dạng uống: Như Itraconazole (Sporanox) hoặc Terbinafine (Lamisil) dành cho các trường hợp nặng hoặc lan rộng.
• Liệu pháp ánh sáng (UVB): Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể áp dụng liệu pháp ánh sáng để cải thiện tình trạng da đầu.

Làm thế nào để phòng tránh gàu ướt?

Gàu ướt có thể tái phát nhiều lần, nhưng bạn hoàn toàn có thể giảm nguy cơ mắc phải hoặc làm giảm tần suất tái phát nhờ các biện pháp sau:

• Giữ vệ sinh da đầu tốt: Gội đầu đều đặn để loại bỏ dầu thừa và tế bào chết.
• Tránh dùng sản phẩm không rõ nguồn gốc: Hóa chất mạnh có thể gây kích ứng và phá vỡ hàng rào bảo vệ da đầu.
• Quản lý căng thẳng: Tập thiền, yoga, hoặc đơn giản là dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn hàng ngày.
• Chế độ ăn uống hợp lý: Tăng cường rau xanh, trái cây, protein nạc và hạn chế thức ăn dầu mỡ.

Gàu ướt có thể nhầm với bệnh gì?

Một số tình trạng khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự gàu ướt, bao gồm:

• Bệnh vẩy nến da đầu: Gây ra các mảng da dày, bong vảy trắng bạc, không liên quan đến dầu thừa như gàu ướt.
• Chấy rận: Có thể gây ngứa và bong da đầu nhưng kèm theo các trứng chấy bám ở chân tóc.
• Viêm da tiết bã mạn tính: Tình trạng liên quan mật thiết đến gàu ướt, đôi khi khó phân biệt nếu không có chẩn đoán từ chuyên gia.

Dù không gây nguy hiểm đến tính mạng, gàu ướt có thể làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị đúng cách. Vì thế, bạn nên kiên trì áp dụng các biện pháp chăm sóc, dùng thuốc theo chỉ dẫn và điều chỉnh lối sống để duy trì da đầu khỏe mạnh. Nếu các biện pháp tự chăm sóc không mang lại hiệu quả, đừng ngần ngại đến gặp bác sĩ da liễu để được tư vấn và điều trị chuyên sâu.

Bạn có thể quan tâm: